กฎหมายอาญา คือ กฎหมายที่ว่าด้วยความผิด และต้องรับโทษตามที่กำหนดไว้ มีวัตถุประสงค์ คือ ป้องกันให้สังคมอยู่ในความสงบเรียบร้อย โดยกำหนดแล้วแต่ความรุนแรงของการกระทำนั้นๆแล้วกรณีไป โทษทางอาญานั้นหลักๆจะมี 5 บทลงโทษสำหรับผู้ฝ่าฝืน ได้ แก่ โทษสูงสุด คือ ประหารชีวิต ความผิดรองลงมา จำคุก กักขัง ปรับและริบทรัพย์สิน ส่วนการรับโทษนั้นถ้ายังเป็นเยาวชนอยู่จะได้รับโทษแตกต่างจากผู้ใหญ่ หรือการลงโทษต้องคำนึงถึงอายุของผู้กระทำผิดด้วย เพราะถือว่ายังไม่รู้จักผิดชอบชั่วดีนัก แต่ถ้าคดีนั้น รุนแรงเกินไป เยาวชนนั้นมีสิทธิ์ที่จะได้รับโทษเช่นเดียวกับผู้ใหญ่ได้
ความผิดทางอาญานั้นเป็นการกระทำที่กระทบกับสังคมรอบข้าง และ คนส่วนใหญ่ของประเทศ การทำผิดนั้นไม่ได้เหมารวมว่าทุกกรณีว่ามีความผิดเท่ากันแล้ว จะมีศาลคอยตัดสินเป็นคนกลางอยู่ จะแบ่งออกเป็น 2 ลักษณะใหญ่ๆได้ คือ 1.ทำความผิดมีผลกระทบต่อแผ่นดินไม่สามารถยอมความได้ ถึงแม้ว่าผู้ที่ถูกกระทำนั้นไม่ติดใจเอาความแล้ว แต่ถ้าเกิดมีผลกระทบทางสังคมแล้วนั้นไม่สามารถปล่อยไปได้ต้องติดตามผู้กระทำผิดมาลงโทษสถานเดียว 2.กระทำความผิดยอมความได้ หมายความว่า ผู้กระทำผิดที่ไม่ส่งผลกระทบต่อแผ่นดินหรือไม่ทำให้คนส่วนใหญ่เดือดร้อน หากผู้ที่ถูกกระทำไม่ติดใจเอาความ สามารถถอนฟ้องได้ หรือ ยอมความได้ เช่น การหมิ่นประมาท เป็นต้น
ยกตัวอย่างบทลงโทษทางอาญา
- ประหารชีวิต คือ โทษสูงสุด กระทำที่รุนแรงจนไม่สามารถให้อภัยได้ ผู้กระทำผิดจะถูกนำไปยิงด้วยปืนให้เสียชีวิต
- จำคุก คือ การนำตัวไปขังไว้ที่เรือนจำ ระยะเวลาแล้วแต่ศาลจะตัดสินให้ติดคุกเป็นเวลาเท่าไหร่ ตามความเหมาะสม
- กักขัง คือ การนำตัวผู้ต้องหาไปขัง ที่ไม่ใช่เรื่อนจำ เช่น สถานีตำรวจ เป็นต้น
- ปรับ คือ โทษเล็กน้อยสามารถนำค่าปรับไปชำระให้แก่พนักงาน
- ริบทรัพย์สิน คือ การริบทรัพย์สินผิดกฎหมาย เช่น ทรัพย์สินที่ได้มาโดยผิดกฎหมาย ปืนเถือน เป็นต้น